Đầu tư Trái Phiếu có an toàn không?

Trái phiếu là một sản phẩm tài chính mà một tổ chức phát hành (chính phủ hoặc doanh nghiệp) để huy động nguồn vốn vay từ nhà đầu tư. Tổ chức phát hành có nghĩa vụ thực hiện các cam kết nợ, bao gồm thanh toán lãi suất định kỳ và hoàn lại số tiền đầu tư ban đầu khi đến kỳ đáo hạn.

Với nhà đầu tư cá nhân thì sản phẩm mà đa phần nhà đầu tư quan tâm là trái phiếu doanh nghiệp do doanh nghiệp phát hành, dưới dạng chứng chỉ hoặc bút toán ghi nợ. Doanh nghiệp có nghĩa vụ thanh toán cả lãi lẫn gốc cho chủ sở hữu trái phiếu khi đến kỳ hạn. Khi bạn mua trái phiếu của một công ty nào đó thì lúc này, bạn đang là chủ nợ của họ.

Trái phiếu doanh nghiệp được chia làm 2 loại như sau:

• Trái phiếu niêm yết: Là loại trái phiếu được đăng ký và lưu ký đầy đủ tại Trung tâm lưu ký chứng khoán, đồng thời được giao dịch rộng rãi trên các sàn tập trung như HNX và HSX. Toàn bộ quá trình giao dịch đều phải dựa trên các quy định của Sở Giao dịch Chứng khoán.
• Trái phiếu OTC: Hay còn gọi là trái phiếu phi tập trung, được giao dịch trên thị trường OTC. Giao dịch không bị ràng buộc bởi các chính sách pháp lý mà dựa trên những thỏa thuận mua bán riêng giữa các nhà đầu tư.

Lợi ích khi đầu tư trái phiếu doanh nghiệp? 

Về cơ bản, khi rót tiền vào hình thức đầu tư trái phiếu, nhà đầu tư sẽ nhận về 4 lợi ích thực tiễn như sau:

• Nhận được số tiền lãi hàng tháng cao hơn lãi tiết kiệm;
• Mức độ rủi ro thấp hơn so với sở hữu cổ phiếu, do trái chủ sẽ được ưu tiên thanh toán nợ trước cổ đông khi công ty đi đến giải thể hoặc phá sản;
• Dễ dàng trao đổi qua lại với mức lãi suất thực nhận trong thời gian đầu tư;
• Có thể sử dụng lãi suất định kỳ để tái đầu tư, “lời sinh lời”.

Đầu tư trái phiếu có an toàn?

Dù đều là sản phẩm lãi suất cố định, trái phiếu doanh nghiệp không phải là tiền gửi tiết kiệm. Rủi ro lớn nhất của trái phiếu doanh nghiệp đến từ việc doanh nghiệp phát hành trái phiếu không trả được nợ cho nhà đầu tư như cam kết. Rủi ro lớn nhất của tiền gửi đến từ việc ngân hàng về lý thuyết vẫn có thể phá sản và không trả được gốc lãi cho nhà đầu tư. Trái phiếu có lãi suất cao hơn tiền gửi tiết kiệm vì xác suất doanh nghiệp phá sản thường cao hơn xác suất ngân hàng phá sản do hoạt động của ngân hàng có ảnh hưởng quan trọng đến sự ổn định của nền kinh tế nên luôn được chính phủ kiểm soát chặt chẽ. Do đó, rủi ro của trái phiếu doanh nghiệp thường cao hơn rủi ro trái phiếu của ngân hàng hoặc tiền gửi.

“Không có bữa trưa miễn phí”. Lợi nhuận tiềm năng cao hơn luôn đồng nghĩa với rủi ro cao hơn. Nhà đầu tư nên thẩm định kỹ càng cơ hội đầu tư để hiểu chính xác rủi ro của khoản đầu tư đến từ đâu.

Rủi ro của các trái phiếu doanh nghiệp cũng không giống nhau. Trái phiếu của những doanh nghiệp đầu ngành, có hoạt động kinh doanh rõ ràng tạo được dòng tiền ổn định, có ban lãnh đạo uy tín cao, niêm yết minh bạch sẽ ít rủi ro hơn các doanh nghiệp nhỏ / doanh nghiệp lập ra để làm dự án hoặc doanh nghiệp có hoạt động kinh doanh phụ thuộc nhiều vào chu kỳ kinh tế. Bù lại, khi đầu tư vào trái phiếu của những doanh nghiệp đầu ngành, lãi suất thường thấp hơn so với đầu tư vào các trái phiếu của doanh nghiệp nhỏ hơn. Đây là nguyên nhân lãi suất trái phiếu doanh nghiệp của các tổ chức phát hành khác nhau thường cao/ thấp khác nhau.

Khi đầu tư trái phiếu doanh nghiệp, nhà đầu tư cần lưu ý tới các rủi ro sau đây:

• Rủi ro tín dụng: Nếu doanh nghiệp phát hành trái phiếu mất khả năng trả nợ gốc / lãi, nhà đầu tư có thể phải gánh chịu rủi ro thua lỗ. Do vậy, việc lựa chọn các doanh nghiệp an toàn nên là ưu tiên hàng đầu khi đầu tư trái phiếu.
• Rủi ro thanh khoản: Trái phiếu thường có kỳ hạn dài. Nếu bạn đầu tư trái phiếu kỳ hạn dài nhưng có nhu cầu rút tiền trước hạn, hãy chắc chắn về khả năng bạn có thể rút tiền trước hạn, tính pháp lý cũng như là chi phí cho việc rút tiền trước hạn.
• Rủi ro lãi suất: Sau khi đầu tư, nếu lãi suất tăng lên nhà đầu tư sẽ bị mất chi phí cơ hội có thể đầu tư ở mức lãi suất tốt hơn. Hầu hết các trái phiếu doanh nghiệp hiện tại đều có cấu trúc lãi suất thả nổi, được điều chỉnh theo thị trường nên rủi ro này không lớn.
• Rủi ro pháp lý: Nhà đầu tư nên lựa chọn đơn vị tư vấn và phân phối trái phiếu uy tín để đảm bảo trái phiếu được phát hành đúng luật và có thể tiếp cận thông tin trái phiếu một cách minh bạch.

Tiêu chí khi lựa chọn đầu tư trái phiếu doanh nghiệp 

Khi lựa chọn đầu tư trái phiếu doanh nghiệp, Nhà đầu tư cần lưu ý những điểm sau:

• Bước 1: Lựa chọn đúng thời điểm “vàng” để mua trái phiếu dựa trên chu kỳ chứng khoán. Khi chu kỳ này bùng nổ thì cổ phiếu sẽ là sản phẩm đáng đầu tư hơn. Ngược lại, trong lúc chu kỳ suy thoái thì bạn có thể mạnh tay đầu tư vào trái phiếu, vì bản chất của nó là rủi ro thấp, các nhà đầu tư sẽ xem nó như một chỗ trú ẩn an toàn;
• Bước 2: Đánh giá rủi ro từ phía công ty phát hành. Nhà đầu tư cần xem xét các yếu tố như vị thế của doanh nghiệp trong ngành, khả năng tài chính cũng như uy tín của ban quản trị.
• Bước 3: Cân bằng giữa rủi ro và lãi suất. Nhà đầu tư đừng vội tin vào những trái phiếu có lãi suất ngất ngưởng. Vì đó có thể là “mồi nhử” mà các công ty đang gặp vấn đề tung ra để thu hút vốn vay.
• Bước 4: Cân nhắc thời hạn của trái phiếu. Nhà đầu tư dự định đầu tư trong bao lâu, ngắn hạn hay dài hạn, mục tiêu là lợi nhuận hay thu nhập.

Như vậy, để đầu tư trái phiếu hiệu quả, về bản chất trái phiếu, Nhà đầu tư cần lưu ý 2 điểm là Uy tín của công ty phát hành và điều khoản liên quan đến trái phiếu đó, bao gồm lãi suất, tài sản đảm bảo, cơ quan phát hành, cơ quan quản lý tài sản đảm bảo. Về những yếu tố bên ngoài, Nhà đầu tư cần xác định đúng xu hướng thị trường để phát huy tối đa lợi ích của trái phiếu cũng như cân nhắc kỹ nhu cầu đầu tư của bản thân, bao gồm nguồn vốn, khẩu vị rủi ro, thời gian đầu tư. 4 tiêu chí đó sẽ giúp Nhà đầu tư lựa chọn được trái phiếu phù hợp.

Sản phẩm Trái phiếu an toàn?

Hiện nay trên thị trường có rất nhiều Trái phiếu của các đơn vị phát hành khác nhau, với lãi suất và điều kiện khác nhau. Việc lựa chọn một sản phẩm an toàn và lãi suất tối ưu không phải là dễ dàng với nhà đầu tư cá nhân. Nhất là đã xuất hiện rất nhiều trường hợp như Tân Hoàng Minh hay các tập đoàn lớn khác bị hủy bỏ các đợt phát hành trái phiếu. Vì vậy nếu bạn đang băn khoăn và chưa có chọn được Trái phiếu nào thực sự an toàn và tin tưởng bạn có thể tìm hiểu thêm về sản phẩm của các công ty chứng khoán hoặc các tổ thức tài chính chuyên nghiệp.
Ví dụ như tại SSI – Công ty CP chứng khoán SSI, hiện nay có ra mắt 2 sản phẩm về trái phiếu là:

Trái phiếu S-BOND